Tham vấn y khoa: Bác sĩ Nguyễn Thường Hanh · Nội khoa - Nội tổng quát · Bệnh Viện Đa Khoa Tỉnh Bắc Ninh
Ngoại trừ bệnh run vô căn, tay bị run không phải là bệnh mà chỉ là triệu chứng của nhiều bệnh khác nhau, nhưng có cùng một điểm chung là những nguyên nhân đó đều gây tổn thương hoặc rối loạn chức năng của tế bào thần kinh vùng vận động của não bộ.
Vậy tay run là bị gì? Cụ thể bao gồm một số nguyên nhân sau đây:
1. Rối loạn thần kinh thực vật: Những bất ổn về tâm lý như mệt mỏi, lo âu, stress… sẽ tạo ra những áp lực trên hệ thần kinh, về lâu dài dẫn tới rối loạn hoạt động của hệ thần kinh thực vật. Triệu chứng run tăng khi thay đổi trạng thái cảm xúc, tập trung làm động tác chính xác (ký tên, viết, vẽ…) hoặc đứng trước người khác. Đây được xem là nguyên nhân phổ biến gây tay bị run ở người trẻ tuổi.
2. Bệnh run vô căn: Triệu chứng run vô căn xảy ra chủ yếu ở tay với đặc trưng là run xuất hiện hoặc tăng lên khi hoạt động, như cầm cốc nước uống, cầm bút viết chữ… Ngoài ra, run cũng có thể xảy ra ở một số bộ phận khác như run ở đầu kiểu run dọc (gật đầu) hoặc run ngang (lắc đầu), hay run ở giọng nói, lưỡi, chân và thân người, làm thay đổi dáng đi.
Bạn đang xem: Bệnh run tay là bệnh gì
3. Chấn thương, tổn thương não: Bạn cũng có nguy cơ bị run tay do những chấn thương ở vùng đầu hoặc tổn thương do ảnh hưởng hóa chất, môi trường, mẹ nhiễm virus trong quá trình mang thai, do mắc các bệnh như viêm màng não, đột quỵ, đa xơ cứng…
4. Bệnh Parkinson: Nếu trước đây Parkinson là đáp án hàng đầu cho câu hỏi bị run tay là bệnh gì ở người cao tuổi thì ngày nay, bệnh lý này đang ngày càng trẻ hoá. Triệu chứng tay bị run do Parkinson đặc trưng là run khi nghỉ, run thường xuất hiện hoặc tăng lên khi tay ở trạng thái nghỉ ngơi (để yên trên mặt bàn hay trên đùi), và giảm dần hoặc biến mất khi hoạt động.
5. Hội chứng tiểu não: Triệu chứng run chỉ xuất hiện khi bạn thực hiện các động tác có chủ đích chẳng hạn như chạm đầu ngón tay lên đầu mũi (ngón tay chỉ mũi) hay ấn nút công tắc điện. Tiểu não bị tổn thương do bệnh tật (đa xơ cứng, mất điều hòa, hội chứng Fragile X) hay do rượu.
6. Chất kích thích: Người sử dụng các chất kích thích như rượu, bia, thuốc lá, thuốc lắc, ma túy… về lâu dài sẽ gây tổn thương các tế bào não, dẫn đến chứng run tay chân. Sự lạm dụng này còn có thể kèm theo nhiều triệu chứng rối loạn tâm thần khác như lo lắng, dễ bị kích động, ác mộng khi ngủ…
7. Nguyên nhân khác: Tay bị run có thể xảy ra do tác dụng phụ của thuốc, nhiễm độc thủy ngân, suy gan thận, thiếu vitamin hay trong bệnh cường giáp.
Một số nguyên nhân làm bạn bị run tay có thể khắc phục tại nhà bằng một lối sống lành mạnh, tránh xa chất kích thích nhưng một số nguyên nhân đòi hỏi bạn phải tìm kiếm sự giúp đỡ từ bác sĩ.
Bạn có thể thăm khám để biết tay run là bị gì tại chuyên khoa thần kinh của những bệnh viện lớn trong cả nước như: bệnh viện Đại học Y dược (TPHCM), bệnh viện Bạch Mai (Hà Nội), bệnh viện 108 ( Hà Nội)…
Bị run tay có chữa được không?
Bạn có thể chữa khỏi run tay hay không phụ thuộc vào nguyên nhân gây run. Tay bị run có thể được chữa khỏi nếu kiểm soát tốt các nguyên nhân do bệnh cường giáp, sử dụng thuốc hay thiếu vitamin và khoáng chất.
Đối với các nguyên nhân khác, tay bị run khó chữa khỏi hoàn toàn mà bác sĩ sẽ kê đơn thuốc giúp giảm triệu chứng và ngăn ngừa bệnh tiến triển. Một số bệnh nhân được khuyên phẫu thuật như kích thích não sâu hoặc cắt đồi thị để điều trị chứng run nặng.
Cách giảm triệu chứng run tay tại nhà
Để giảm triệu chứng khi bị run tay, bạn có thể áp dụng các cách sau đây:
1. Ăn thực phẩm giúp giảm run
Bạn nên bổ sung vào thực đơn các món giàu magie và omega-3 để giảm run. Đặc biệt, magie giúp tăng tính thư giãn thần kinh, cải thiện tâm trạng và cảm xúc
Bạn có thể ăn các thực phẩm giàu magie như: rau bina, rau diếp, chuối, mơ, hạnh nhân, óc chó, đậu nành, gạo nâu, hạt bí, chocolate đen… Ngoài ra, bạn cũng nên dùng thêm thực phẩm giàu omega – 3 trong quả óc chó, cá mòi, cá hồi, bắp cải Brussels, dầu canola, hạt lanh, hạt chia…
2. Không dùng chất kích thích
Hãy bỏ hút thuốc lá, thuốc lắc, ma túy… và hạn chế tối đa các chất kích thích khác như rượu bia, cà phê, nước ngọt có gas… Dù run tay là bệnh gì hay chỉ do tâm lý thì việc sử dụng các chất kích thích này lâu dài đều gây độc với hệ thần kinh và không tốt cho người bị run tay.
3. Kiểm soát stress giúp điều trị tay bị run
Đối với người có hệ thần kinh yếu, kỹ năng kiểm soát stress có ý nghĩa cực kỳ quan trọng để giảm triệu chứng run. Bạn có thể áp dụng bài tập hít thở sâu để giải tỏa căng thẳng và tăng cường oxy lên não theo hướng dẫn sau đây:
Nằm hoặc ngồi một vị trí thoải mái, đặt tay lên bụng. Hít một hơi thật sâu qua mũi sao cho không khí được bơm đẩy vào phổi. Giữ hơi thở trong vòng 3 giây, sau đó thở ra từ từ, nhẹ nhàng qua đường miệng đến khi phổi đã được đẩy gần như toàn bộ khí. Tiếp tục như vậy trong 5 – 10 phút, mỗi ngày bạn nên lặp lại từ 2 – 3 lần.4. Luyện tập đôi tay
Dù cho tay run là bị gì thì bạn cũng có thể tận dụng các bài tập vật lý trị liệu để cải thiện sự linh hoạt và phối hợp của các bắp cơ. Bạn cũng có thể lựa chọn tập yoga, múa quyền hoặc thực hiện một số bài tập đơn giản như buộc những vật nặng có trọng lượng khoảng 0,5 – 1kg vào cổ tay để tập nâng lên xuống,…
Ngoài ra, bạn có thể tập bóp bóng cao su để đôi tay linh hoạt hơn bằng cách đặt quả bóng vào lòng bàn tay, giữ chặt khoảng 5s sau đó thả lỏng. Bạn nên tập luyện thường xuyên mỗi khi rảnh rỗi.
5. Dùng thuốc giảm run
Nếu bạn bị run tay, bác sĩ có thể chỉ định sử dụng thuốc chẹn beta (như propranolol) là một loại thuốc được dùng phổ biến trong điều trị bệnh tim mạch, được chứng minh có thể làm giảm chứng run tay vô căn ở 50-60% người bệnh. Đối với chứng run do rối loạn lo âu hay rối loạn thần kinh thực vật, bác sĩ có thể kê toa thêm thuốc an thần (như alprazolam).
Hy vọng những thông tin trên đây của Hello Bacsi đã mang đến cho bạn lời giải đáp cho câu hỏi bị run tay là bệnh gì và biết cách để khắc phục những tình trạng run tay nhé!
Run là những cơn co thắt cơ nhịp nhàng không chủ ý có thể khiến các bộ phận của cơ thể run lên. Run tay là một tình trạng phổ biến, Ở một số trường hợp, run tay có thể hoàn toàn bình thường và lành tính, trong khi ở những trường hợp khác, chúng có thể báo hiệu cho một tình trạng bệnh lý tiềm ẩn.
Đối với một vài người, run tay có thể ít gây khó chịu. Đối với những người khác, triệu chứng run có thể dẫn tới việc khó sử dụng tay cho những công việc hàng ngày.
Bài viết này đề cập định nghĩa run là gì, nêu ra một số nguyên nhân tiềm ẩn gây run tay và liệu run tay có phải tình trạng thường gặp hay không. Ngoài ra, bài viết cũng cung cấp các mẹo ngăn tay không run nữa và thảo luận về một số lựa chọn điều trị.
Run là gì?
Run là những cơn có thắt cơ nhịp nhàng không chủ ý có thể khiến các bộ phận của cơ thể run lên. Mỗi người đều có một chút run nhẹ khi di chuyển hoặc duy trì một tư thế nào đó. Đây được gọi là run sinh lý.
Run sinh lý thường rất nhẹ khiến bạn khó nhận biết được. Run tay có thể dễ nhận thấy hơn khi bạn đưa tay thẳng ra phía trước hoặc khi căng thẳng, lo âu.
Run thường ảnh hưởng đến hai tay. Tuy nhiên, nó cũng có thể ảnh hưởng đến những bộ phận khác của cơ thể như:
Đầu;Cánh tay;Chân;Phần thân trên;Thanh quản, có thể khiến giọng bị run.Có hơn 20 loại run. Tuy nhiên, hầu hết thường rơi vào 2 loại:
Run khi nghỉ ngơi: xảy ra khi các cơ được thả lỏng, ngay cả khi đặt tay lên đùi.Run khi hoạt động: xảy ra khi các cơ co thắt do vận động có chủ ý. Phần lớn các loại run là run khi hoạt động.Đôi khi run có thể báo hiệu một vấn đề sức khỏe, đặc biệt khi run kéo dài hoặc rất rõ rệt.
Nguyên nhân gây run tay?
Run có thể là tình trạng sinh lý bình thường hoặc có thể do các bệnh lý thần kinh, các vấn đề về sức khỏe hoặc do dùng thuốc.
Run sinh lý tăng cường
Run sinh lý tăng cường (EPT) là một dạng run sinh lý dễ nhận thấy hơn. Nó thường ảnh hưởng đến bàn tay và các ngón tay ở cả hai bên.
Những nguyên nhân sau đây có thể gây EPT ở một số người:
Căng thẳng;Lo âu;Mệt mỏi;Thiếu ngủ;Dung nạp caffeine quá mức;Tập thể dục mạnh;Cường giáp.Xem thêm: Son Kem Mac Giá Bao Nhiêu - Son Mac Kem Chính Hãng, Giá Cập Nhật 3 Giờ Trước
Run sinh lý tăng cường không cần điều trị gì, trừ khi bạn cần phối hợp cơ để làm việc hoặc tham gia các hoạt động khác.
Run thường do một vấn đề ở những phần nằm sâu trong não điều khiển vận động. Một số bệnh lý thần kinh có thể gây run tay gồm:
Bệnh đa xơ cứng: Căn bệnh thoái hóa này tấn công não và tủy sống, khiến các dây thần kinh khó chuyển tiếp thông tin. Nhiều người mắc bệnh đa xơ cứng bị run ở nhiều mức độ. Run thường tiến triền khi bệnh làm tổn thương những khu vực trên đường dẫn truyền của hệ thống thần kinh trung ương kiểm soát vận động.Bệnh Parkinson: Bệnh này liên quan đến việc mất các tế bào thần kinh ở một phần của não, nơi đóng vai trò quan trọng trong các vận động cơ năng. Khoảng 75% người mắc Parkinson bị run, kể cả khi nghỉ ngơi, hoạt động hay cả hai. Run thường bắt đầu ở một bên cơ thể và có thể lan ra bên đối diện. Run có thể trở nên rõ rệt trong giai đoạn căng thẳng hoặc xúc động mạnh.Đột quỵ: Sau một cơn đột quỵ, bạn có thể bị run ở nhiều mức độ tùy thuộc vào vùng bị ảnh hưởng. Tổn thương hạch nền khiến bạn bị run khi nghỉ ngơi, trong khi tổn thương tiểu não gây run có chủ đích.Chấn thương não: Run do hậu quả của chấn thương não được gọi là run sau chấn thương (PTT). Một nghiên cứu năm 2020 cho thấy PTT xảy ra do tổn thương những vùng não chịu trách nhiệm về vận động. Những cơn run này không phổ biến.Rối loạn trương lực cơ: Rối loạn trương lực cơ là một rối loạn vận động, trong đó các cơn co thắt cơ không chủ ý gây ra các cử động và tư thế lặp đi lặp lại, không tự chủ. Tình trạng này là do hoạt động không đúng của hạch nền trong não. Một nghiên cứu năm 2021 chỉ ra rằng rối loạn trương lực cơ và tình trạng run có mối liên hệ chặt chẽ với nhau. Run xảy ra ở những người bị rối loạn trương lực cơ là dạng rung giật và không đều, thường xuyên và theo nhịp hoặc hỗn hợp. Các loại hỗn hợp thường ảnh hưởng đến bàn tay.Các vấn đề sức khỏe
Các vấn đề sức khỏe sau đây cũng có thể gây run tay:
Bệnh lý tâm thần, như trầm cảm hoặc rối loạn căng thẳng sau chấn thương;Các rối loạn thoái hóa di truyền, như chứng mất điều hòa di truyền hoặc hội chứng fragile X;Nghiện rượu hoặc cai nghiện;Ngộ độc thủy ngân;Cường giáp;Suy thận hoặc suy gan;Lo âu hoặc hoảng loạn.Thuốc
Một số thuốc cũng có thể gây run tay. Chẳng hạn:
Một số loại thuốc hen suyễn;Thuốc điều trị tâm thần, như một số loại thuốc chống trầm cảm và ổn định tâm trạng;Thuốc chống động kinh, như valproate (Depakene) và valproic acid (Depakote);Thuốc chống loạn nhịp tim, như procainamide;Thuốc điều trị ung thư, như thalidomide;Thuốc ức chế hệ thống miễn dịch, như cyclosporineCorticosteroid;Một số loại thuốc kháng virut;Một số loại kháng sinh;Amphetamine;Caffeine.
Run tay có bình thường không?
Run tay là một tình trạng bình thường, đặc biệt nếu bạn thấy căng thẳng hoặc lo lắng hoặc ngủ không đủ giấc.
Run tay nhẹ không ảnh hưởng đến cuộc sống hằng ngày của bạn thường không phải vấn đề lớn. Tuy nhiên, nếu bạn bị run tay trầm trọng hoặc kéo dài khiến hoạt động hằng ngày bị ảnh hưởng, bạn nên đến khám bác sĩ để giúp xác định nguyên nhân.
Bạn có thể ngăn run tay bằng cách nào?
Dưới đây là một số phương pháp bạn có thể dùng giúp ngăn ngừa run tay.
Thay đổi lối sống: Những thay đổi lối sống sau đây có thể giúp giảm run tay ở những người bị run tay sinh lý tăng cường:Tránh tập thể dục quá mạnh;Tránh uống quá nhiều rượu bia;Tránh các tác nhân kích thích, như caffeine và amphetamine.Điều trị bệnh lý tiềm ẩn: Run tay do bênh lý tiềm ẩn, như bệnh cường giáp hoặc cai nghiện rượu, thường cải thiện sau khi điều trị các bệnh lý đó.Kĩ thuật tâm lý học: Những người bị run tay do lo âu hoặc hoảng loạn có thể thực hành các kĩ thuật thư giãn, như tập thở và chánh niệm.Đổi thuốc: Run có thể là tác dụng phụ của việc dùng một số loại thuốc. Nếu bạn bị run khi đang sử dụng một thuốc nào đó, bạn nên báo tác dụng phụ này với bác sĩ. Bác sĩ có thể sẽ điều chỉnh liều lượng thuốc hoặc đổi sang một thuốc khác.Vật lý trị liệu: Chuyên gia vật lý trị liệu có thể giúp bạn luyện tập để cải thiện:Kiểm soát cơ, chức năng và sức bền;Sự phối hợp;Sự thăng bằng.Trị liệu nghề nghiệp: chuyên gia trị liệu nghề nghiệp có thể giúp bạn sống chung với tình trạng run để tiếp tục tham gia vào các hoạt động thường ngày.Khi nào cần đến khám bác sĩ
Bất cứ ai đột ngột bị run tay hay run những bộ phận khác của cơ thể nên đến khám bác sĩ để được chẩn đoán, Bác sĩ sẽ loại trừ những nguyên nhân nghiêm trọng có thể cần điều trị y khoa.
Những người đã bị triệu chứng run nên đi khám bác sĩ nếu run trở nên nặng thêm hoặc bắt đầu gây cản trở cuộc sống thường ngày.
Những lựa chọn điều trị cho chứng run tay
Hầu hết các loại run đều không thể chữa được. Tuy nhiên, những lựa chọn điều trị có thể giúp bạn kiểm soát được triệu chứng.
Thuốc
Bác sĩ có thể kê toa thuốc giúp giảm tần suất và mức độ nghiêm trọng của tình trạng run, gồm:
Thuốc chặn beta, như propranolol;Thuốc chống lo âu;Thuốc chống động kinh, như primidone.Bác sĩ cũng có thể cho những thuốc đặc trị cho người mắc chứng run liên quan đến tình trạng bệnh lý như bệnh Parkinson hoặc bệnh đa xơ cứng. Nếu bác sĩ không thể xác định được nguyên nhân gây run, bác sĩ có thể kê toa thuốc an thần giúp thư giãn các cử động cơ không chủ ý.
Botox
Botox là một chất độc thần kinh có thể gây tê liệt cục bộ. Tiêm botox có thể có hiệu quả trong việc điều trị chứng run giọng và run đầu. Tuy nhiên, tiêm botox cho chứng run tay có thể dẫn đến yếu các ngón tay.
Phẫu thuật
Một số người bị run trầm trọng mà không đáp ứng với thuốc hoặc có ảnh hưởng đáng kể đến chất lượng cuộc sống. Ở những trường hợp như vậy, bác sĩ có thể khuyên can thiệp phẫu thuật, như kích thích não sâu (DBS).
Khi thực hiện phẫu thuật DBS, bác sĩ đặt một máy phát điện nhỏ dưới da ở phần ngực phía trên. Máy phát điện gửi tín hiệu điện đến các điện cực được cấy ghép trong đồi thị, là phần não điều phối và kiểm soát một số vận động không chủ ý.
Bác sĩ sử dụng DBS để điều trị tình trạng run liên quan đến chứng run cơ bản, bệnh Parkinson hoặc sa sút trí tuệ.
Nếu bạn không thích hợp cho phẫu thuật DBS, bác sĩ có thể chỉ định những thủ thuật khác, như:
Cắt bỏ bằng sóng âm: sử dụng một dòng điện để đốt nóng các mô thần kinh nhằm phá vỡ khả năng chuyển tiếp tín hiệu trong vài tháng.Xạ phẫu: sử dụng các chum bức xa hội tụ chính xác để phá hủy các tế bào não hoạt động quá mức gây ra tình trạng run.Tổng kết
Mỗi người đều có tình trạng run nhẹ ở bàn tay hoặc những bộ phận cơ thể khác khi di chuyển hoặc duy trì một tư thế nào đó. Điều này là bình thường và được gọi là run sinh lý. Một số yếu tố có thể khiến tình trạng run dễ nhận thấy hơn, bao gồm căng thẳng hoặc lo âu, tiêu thụ caffeine và thiếu ngủ.
Ở một số trường hợp, những cơn run trầm trọng hoặc kéo dài có thể báo hiệu một tình trạng bệnh lý tiềm ẩn hoặc tác dụng phụ của một loại thuốc nào đó. Bất cứ ai đột ngột gặp trình trạng run nên đến khám bác sĩ sớm nhất có thể để được chẩn đoán.
